50 urtetik gorako kooperatibei egindako omenaldiaren barruan, KOOPERATIBEN KONTSEILUAK Juan Luis Arsuaga paleontologoa gonbidatu zuen kooperatibismoari buruz duen ikuspegia azaltzera, bere giza eboluzioaren azterketa-eremutik abiatuta eta “Lehiatzeko lankidetzan aritu: eboluzio sozialaren gakoa” hitzaldiaren bitartez.
- Enpresa kooperatiboek erakutsi dute lankidetzak eragin positiboa duela beren ingurunean. Lehiakorrak dira gizartean eta ekonomian. Zein da zure ikuspegia giza eboluzioaren ikertzaile gisa?
Lehiatzeko kooperatzen da. Bestela, ez litzateke aurrerapen teknologikorik egongo. Niri asko interesatzen zait ekonomiaren munduaren eta eboluzio biologikoaren munduaren arteko harremana. Izan ere, teoria darwinistak ekonomian oinarritzen dira. Merkatu batean gaude, naturaren ekosistema baten oso antzeko zerbait da eta elkarren artean lehiatu behar da. Beraz, lankidetzak lehiakortasuna, eraginkortasuna eta egokitzapena sortu behar ditu, eta horrek eragiten du, azkenean, aurrerapen teknologikoa, pertsonen arteko lehiatik baitator.
- Enpresa kooperatiboan, pertsona zentroan dago. Zer iradokitzen dizu ezaugarri horrek?
Antzeko zerbait dago kirol munduarekin. Taldeko kiroletan jokalariek parte hartu behar dute, baina, aldi berean, postuak lortzeko lehiatzen dira. Oreka lortu behar da, eta hori ez da erraza. Kooperatibaren munduan, pertsonak motibatuta egotea nahi bada, erakundearen barruan ere lehia egotea beharko da. Horri deitzen diot nik zirkuluaren koadratura: pertsonarik onenak eta kooperatiboenak izan behar dituzu.
- Gure artean lankidetzan aritu garelako eboluzionatu dugu?
Zalantzarik gabe. Ez gara espezie indibiduala, espezie soziala baizik. Espezie sozialenak nahiko berriak dira, hau da, eboluzio indibidual luze baten ondoren iritsi dira horretara, eta lehiakorrenak izan dira. Beraz, lankidetzan aritzeak abantaila bat ematen du, talde sozial batek superorganismo gisa funtzionatuko balu bezala, gizabanako bat baino handiagoa dena. Ni naturaren eta bilakaeraren arteko analogiak bilatzen ari naiz beti, eta eredu kooperatibista interesatzen zait antzeko zerbait nola aurki dezakegun ikusteko.
- Zein da zure abiapuntua kooperatibismoaren eta bilakaeraren arteko analogia hori aurkitzeko?
Gaur egun, ekonomian, erregina gorriaz hitz egiten da. Eredu hori biologia ebolutiboan aplikatu zen lehenengo, eta orain beltxarga beltzez ere hitz egiten da, espezieen bilakaerarekin zerikusi handia duena. Hau da, etengabeko joan-etorria dago biologia ebolutiboaren eta enpresaren artean, naturan ekonomia bat dagoelako. Niri sortzen zaidan lehen galdera da etorkizuna kooperatibista izango ote den, etorkizun biologikoa espezie sozialentzat dela esan dudan bezala. Hau da, zergatik enpresa guztiak ez dira kooperatibak? Agian, gizarte-espezieek bezala (4.000 milioi urte behar izan dituzte bilakaera horretara iristeko), ez da eboluzioaren hasieran gertatzen, bilakaeraren amaieran baizik. Agian, enpresa kooperatiboak dira etorkizuneko lehen enpresak.
